Επικοινωνία Γονέα (διαζεγμένου ή εν διαστάσει) με ανήλικο τέκνο

Επικοινωνία γονέων και τέκνων. Τεράστιο κεφάλαιο. Ποιός γονέας δεν θέλει να διατηρεί πραγματική επαφή και επικοινωνία με το ίδιο του το αίμα. Ας δούμε όμως πως ο νόμος προασπίζει το δικαίωμα επικοινωνίας όπως καλείται, σε περιπτώσεις που οι γονείς χωρίζουν και αναγκαστικά ο ένας από τους δύο θα εξακολουθεί να διαμένει με τα τέκνα τους. Άραγε είναι όλοι οι γονείς σωστοί και προασπίζουν προπάντως την ψυχική υγεία των παιδιών τους ή κάποιες φορές ακολουθούνται εγωκεντρικές πρακτικές εις βάρος της σωστής ψυχοπνευματικής υγείας του παιδιού που από τη φύση του χρειάζεται και τους δύο γονείς του;

Σύμφωνα με το άρθρο 1520 ΑΚ : Ο Γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το ανήλικο τέκνο διατηρεί το δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας με αυτό και τα σχετικά με την επικοινωνία αυτή κανονίζονται ειδικότερα από το αρμόδιο κατά τόπο δικαστήριο. Η επικοινωνία αυτή ρυθμίζεται από το δικαστήριο με γνώμονα πάντα το συμφέρον τέκνου και τούτο γιατί πάντα η ρύθμιση της ασκήσεως του ανωτέρω δικαιώματος, λειτουργεί μέσα στο γενικότερο πλαίσιο των διατάξεων που προβλέπουν την άσκηση του δικαιώματος και καθηκοντος των γονέων για τη μέριμνα υπέρ του ανηλίκου τέκνου τους με βάση και σκοπό πρωτίστως το συμφέρον του τέκνου. 

ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΤΕΚΝΟΥ
Δυστυχώς αγαπητοί αναγνώστες, η φράση αυτή "συμφέρον του τέκνου" δεν έχει οριστεί κάπως συγκεκριμένα από τον έλληνα νομοθέτη. Για την ακρίβεια τα ελληνικά δικαστήρια την έχουν χαρακτηρίσει αόριστη νομική έννοια και γενική ρήτρα που εξειδικεύεται ανάλογα με τις συνθήκες κάθε περίστασης.  Άραγε πως θα κριθεί τί αποτελεί συμφέρον του τέκνου; 

Τί συνεκτιμάται για να καταλήξουμε σε αυτό που λέμε συμφέρον του τέκνου;

• Τα πραγματικα περιστατικά όπως διαπιστώθηκαν από το δικαστήριο με κριτήρια που αντλεί αυτό από τους κανόνες της λογικής και τα διδάγματα της κοινής πείρας 

• Σε σχέση με το πρόσωπο του κάθε ανηλίκου θα ληφθούν υπόψη και τα πορίσματα της εξελιγκτικής ψυχολογίας και παιδοψυχιατρικής. 

 ΠΟΣΕΣ ΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΩΡΕΣ ΘΑ ΒΛΕΠΩ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ

Συνήθως η επικοινωνία του γονέα που δεν έχει την επιμέλεια με το παιδί του καθορίζεται από το δικαστήριο κάπως έτσι, π.χ να ένα σκεπτικό μίας απόφασης δικαστηρίου :

α/  Κάθε Τετάρτη εκάστης εβδομάδος από ώρα 17:00 μέχρι ώρα 20:00,
β/ Κάθε δεύτερο και τέταρτο σαββατοκύριακο εκάστου μήνα από ώρα 10:00 μέχρι ώρα 17:00 της Κυριακής συνεχώς, 
γ/ Κατά τις εορτές Χριστουγέννων- Πρωτοχρονιάς επί πέντε συνεχείς μέρες εναλλάξ ανά έτος, 
δ/ Κατά τις εορτές του Πάσχα επί πέντε συνεχείς μέρες εναλλάξ ανά έτος, απο ώρα 10:00 της Μεγάλης Δευτέρας μέχρι ώρα 17:00 της Μεγάλης Παρασκευής ή από ώρα 10:00 του Μεγάλου Σαββάτου μέχρι ώρα 17:00 της Τετάρτης της Διακαινησίμου,
ε/ Κατά τις θερινές διακοπές εναλλάξ ανά έτος, από ώρα 10:00 της 11.07 μέχρι ώρα 17:00 της 31.07 συνεχώς ή από ώρα 10:00 της 11.08 μέχρι ώρας 17:00 της 31.08 συνεχώς.   

ΠΟΙΟΣ ΓΟΝΕΑΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΟΥΤΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΤΕΚΝΟ ΤΟΥ

Ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το ανήλικο τέκνο είναι δικαιούχος του προσωποπαγούς αυτού δικαιώματος.Δεν μας ενδιαφέρει αν αυτός έχει ή όχι την επιμέλεια του τέκνου, επίσης δεν ενδιαφέρει ο τόπος διαμονής του τέκνου. Το δικαίωμα επικοινωνίας έχει ο γονέας στην περιπτώσεις διαζυγίου, ακυρώσεως του γάμου, τέκνων που γεννιούνται χωρίς γάμο των γονέων τους αλλά αναγνωρίζονται εκουσίως μετέπειτα, παύσης της γονικής μέριμνας του ενός γονέα, πραγματικής ή νομικής αδυναμίας άσκησής της, αφαίρεσης της γονικής μέριμνας ολικώς στο σύνολό της ή μερικώς. Δεν έχουν το δικαίωμα επικοινωνίας με το τέκνο οι φυσικοί γονείς του μόνο σε περίπτωση υιοθεσίας του (άρθρο 1566 εδ.β΄ΑΚ). 

ΤΙ ΕΝΝΟΟΥΜΕ ΟΤΑΝ ΛΕΜΕ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟ ΤΕΚΝΟ-ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ
Όταν λέμε επικοινωνία με το παιδί μας, εννούμε την προσωπική συνάντηση του γονέα με αυτό, την συνομιλία, τη συναναστροφή, την κονή έξοδο ψυχαγωγίας. Παράλληλα μπορεί να εννοηθεί και η τηλεφωνική επικοινωνία με αυτό, ίσως και κάπως σπανιότερα την ανταλλαγή αλληλογραφίας μεταξύ τους. Το τελευταίο μπορεί να συμβαίνει όταν για αντικειμενικούς λόγους είναι αδύνατη η προσωπική επικοινωνία.¨Ολα βέβαια αυτά, μπορεί να αποκλειστούν (αλληλογραφία ίσως) όταν το δικαστήριο κρίνει όταν αποβαίνουν σε βάρος της ψυχικής υγείας του ανηλίκου. 

ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΔΩΡΩΝ ΣΤΟ ΤΕΚΝΟ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ;
Ο γονέας λοιπόν που ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας έχει το δικαίωμα και μπορεί να προσφέρει δώρα στο ανήλικο για να εκδηλώσει έτσι τα συναισθήματα της αγάπης προς αυτό, όμως προσφορά δώρων η οποία ξεκάθαρα αποβλέπει στην διατάραξη των σχέσεων του παιδιού με τον άλλο γονέα. Στην τελευταία αυτή περίπτωση μπορεί να ρυθμίσει το ζήτημα το δικαστήριο.


ΜΠΟΡΕΙ Ο ΓΟΝΕΑΣ ΠΟΥ ΑΣΚΕΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΝΑ ΠΑΡΕΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ; 
 Ο γονέας που ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας, εφόσον δεν έχει την επιμέλεια του τέκνου, δεν δικαιούται να συμπράξει στην ανατροφή του τέκνου, και γενικότερα στη γονική μέριμνα ούτε και να ελέγξει τον άλλο γονέα στα καθήκοντά του (ΕφΑΘ 10987/1980). Είναι όμως πιθανό κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας του με το τέκνο να υποπέσουν στην αντίληψή του γεγονότα που του δίνουν το δικαίωμα να ζητήσει την ανάκληση της μεταρρύθμιση της απόφασης που "έδωσε" την επιμέλεια στον άλλο γονέα, ή να ζητήσει την αφαίρεση της γονικής μέριμνας λόγω κακής άσκησής της. Όμως ο γονέας που για σημαντικούς λόγους δεν έχει καθόλου επικοινωνία με το τέκνο του (ούτε καν τηλεφωνική δηλαδή) δικαιούται να ζητά πληροφορίες για την κατάσταση του τέκνου γενικά.

ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΓΟΝΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 
Οι γονείς μπορούν να συνάψουν κάποια συμφωνία με την οποία να ρυθμίζουν το δικαίωμα επικοινωνίας. Η συμφωνία αυτή, όμως δεν  μπορεί να έχει έννομες συνέπειες (π.χ να ασκηθεί μήνυση από τον έναν γονέα κατά του άλλου για παραβίαση διατακτικού απόφασης) αν δεν επικυρωθεί από το δικαστήριο με δικαστική απόφαση. Όμως δεν είναι ισχυρή η συμφωνία των γονέων με την οποία π.χ ο ένας γονέας παραιτείται από το δικαίωμα επικοινωνίας προκειμένω να μην πληρώνει καθόλου διατροφή. Με άλλα λόγια μία τέτοια συμφωνία δεν δεσμεύει σε καμία περίπτωση το δικαστήριο, που πάντα ανάλογα με το συμφέρον του τέκνου έχει δικαίωμα να την τροποποιήσει.  Επίσης όσον αφορά το δικαίωμα της επικοινωνίας δεν επιτρέπεται ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ. 

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΓΟΝΕΑ ΚΑΙ ΤΕΚΝΟΥ-ΡΥΘΜΙΣΗ ΜΕ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ-ΠΟΤΕ;ΟΡΟΙ;

• Το δικαστήριο καθορίζει την επικοινωνία του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο μαζί του στις εξής περιπτώσεις :
• Όταν επικυρώνει μία ενδεχόμενη συμφωνία των γονέων
• Όταν οι γονείς δεν συμφωνούν για την επικοινωνία
• Όταν σταματούν να συμφωνούν. 
• Η απόφαση επικοινωνίας από το δικαστήριο που ισχύει όσο οι σύζυγοι π.χ είναι σε διάσταση ΠΑΥΕΙ ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΩΣ να ισχύει όταν εκδοθεί αμετακλήτως η απόφαση διαζυγίου. Τότε δυστυχώς χρειάζεται νέα απόφαση, γιατί ο νομοθέτης θεωρεί ότι υπάρχει νέα νομική κατάσταση.

Στην απόφασή του το δικαστήριο πρέπει να ρυθμίζει λεπτομερώς την άσκηση του δικαιώματός αυτού, όπως το είδος επικοινωνίας, τον τόπο, τη διάρκεια και την συχνότητα της επικοινωνίας, τον τόπο παράδοσης και παραλαβής του τέκνου, τα πρόσωπα που ενδεχομένως μπορεί να μεσολαβήσουν, όπως π.χ παππούς, γιαγιά, αδέρφια κ.λ.π.  Επίσης στην απόφασή του το δικαστήριο μπορεί να συμπεριλάβει όρους που αποβλέπουν στον περιορισμό του δικαιώματος ή στην άρση εμποδίων που υπάρχουν στην επικοινωνία. 

Πάντα όμως οδηγός της κρίσης του δικαστή είναι το συμφέρον του τέκνου. 

ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΣ ΤΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ- ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 

Ως κατάλληλος τόπος επικοινωνίας θεωρείται πάγια από τα ελληνικά δικαστήρια η κατοικία του δικαιούχου γονέα ή κάποιο άλλο μέρος μόνο όμως όταν συντρέχουν ειδικές συνθήκες.

ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ-ΧΩΡΕΣ

¨Οταν οι γονείς διαμένουν σε διαφορετικές πόλεις ή χώρες μπορεί να μεταβαίνει το τέκνο με την φροντίδα του δικαιούχου γονέα στον τόπο κατοικίας ή διαμονής του τελευταίου, μόνο όμως όταν δεν βαρύνεται υπέρμετρα η σωματική του ή η ψυχική του υγεία. Αν τυχόν σε σπάνιες περιπτώσεις υπάρχει κίνδυνος απαγωγής από τον δικαιούχο γονέα, επιβάλλεται η επικοινωνία να πραγματοποιείται στην πόλη ή στην χώρα της οικίας του γονέα που έχει την επιμέλεια. 

Κριτήρια για την συχνότητα και τη διάρκεια της επικοινωνία

1. Πρώτο κριτήριο που καθορίζει τα ανωτέρω είναι το συμφέρον του τέκνου όπως αυτό είναι απόλυτο συνδεδεμένο με την εκπαίδευσή του και ως προς την ανάγκη του να μην αποξενώνεται ψυχικά από το γονέα του
2. Δεύτερο κριτήριο είναι οι σχέσεις που επικρατούν μεταξύ των διαζευγμένων γονέων. Δηλαδή αν οι σχέσεις τους είναι τεταμένες και επικρατούν συνεχόμενες εντάσεις και διαπληκτισμοί τότε η διάρκεια και η συχνότητα της επικοινωνίας πρέπει να μικρότερες για την αποφυγή δυσμενών επιπτώσεων στο τέκνο.
3. Μεγάλο ρόλο παίζει και η  ηλικία του τέκνου.Σε αυτά της νηπιακής και βρεφικής ηλικίας δεν ενδείκνυται η μεγάλης χρονικής διάρκειας επικοινωνία, γιατί αυτό θα έχει δυσμενή επίδραση στην ανάπτυξή του. Στις διακοπές ενδείκνυται να γίνεται όπως είδατε και παραπάνω ανάλογη κατανομή μεταξύ των γονέων.  

 ΤΟΠΟΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ-ΑΛΛΗΛΟΕΠΗΡΕΑΣΜΟΣ

Ο τόπος κατοικίας του τέκνου καθορίζεται πάντοτε από το γονέα που ασκεί την επιμέλεια του παιδιού. Αυτός δηλαδή είναι που θα επιλέξει τόσο τον γεωγραφικό τόπο όσο και το οίκημα που θα διαμείνει το τέκνο. Ανάλογα λοιπόν θα καθορίζεται και η επικοινωνία του άλλου γονέα με αυτό. Βέβαια υπάρχει ένας περιορισμός στην επιλογή κατοικίας του τέκνου και αυτός δεν είναι άλλος από το να ασκείται αυτό το δικαίωμα καταχρηστικά έτσι ώστε να αποκλείει και να ματαιώνει επί τούτου το δικαίωμα επικοινωνίας του άλλου γονέα με το τέκνο. Τότε μπορεί νΑ ΤΎΧΟΥΝ εφαρμογής οι διατάξεις του αστικού κώδικα και συγκεκριμένα οι 1532-1533 ΑΚ για κακή άσκηση γονικής μέριμνας. Αυτές οι διατάξεις μπορεί να ΤΥΧΟΥΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ και όταν επιλεγεί ως τόπος κατοικίας του τέκνου το εξωτερικό, εφόσον η αλλαγή της διαμονής του τέκνου που αποκλείει έτσι το δικαίωμα επικοινωνίας έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο συμφέρον του.

 Η ΘΕΛΗΣΗ ΤΟΥ ΤΕΚΝΟΥ
Η ελεύθερη, δηλαδή η χωρίς τις επιδράσεις των γονέων ή τρίτων, βούληση του τέκνου παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στην ρύθμιση της επικοινωνίας. Πόσο μάλλον όταν η ηλικία και η ωριμότητά του είναι τέτοια που εμμέσως αναγκάζουν τον δικαστή να θεωρήσει ότι οποιαδήποτε απόφαση είναι προιόν δικής του βούλησης και όχι προιόν επιδράσεων. Έτσι σε περίπτωση που το τέκνο αρνείται την επικοινωνία με τον γονέα του, ο άλλος γονέας του δεν επιτρέπεται να το πειθαναγκάσει να την δεχτεί, παρομοίως και το δικαστήριο. Το μόνο που μπορεί να κάνει ο γονέας και το δικαστήριο είναι να συμβουλέψουν το παιδί για τη σημασία της επικοινωνίας και να προσπαθήσουν να του αλλάξουν γνώμη. Η προσωπική γνώμη του τέκνου μπορεί να ληφθεί υπόψη από το δικαστή και χωρίς να έρθει σε επικοινωνία μαζί του, από μία έγγραφη επιστολή π.χ.

ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ-ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 
Ευτυχώς αγαπητοί αναγνώστες μου, ο νομοθέτης προνόησε και σπανιότατα μπορεί να υπάρξει αποκλεισμός του δικαιώματος επικοινωνίας με το τέκνο. Δεν τον ενδιαφέρει δηλαδή αν ο δικαιούχος σύζυγος είναι αυτός που ήταν υπαίτιος για την διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης ή τη λύση του γάμου τους. Μόνο να περιορισθεί το δικαίωμα επικοινωνίας με το τέκνο μπορεί και αυτό γίνεται σε περιπτώσεις που ο δικαιούχος γονέας είναι φορέας ασθένειας ή διάγει ανήθικο βίο κ.λ.π.

ΕΞΟΔΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΤΕΚΝΟ-ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΑΥΤΩΝ
Τα έξοδα επικοινωνίας με το τέκνο επιβαρύνουν τον δικαιούχο του δικαιώματος επικοινωνίας γονέα. (έξοδα ταξιδιού κ.λ.π). Σε περιπτώσεις που για μεγάλο χρονικό διάστημα το τέκνο μένει μαζί του, ο γονέας μπορεί να συμψηφίσει ότι έξοδα έκανε με τη μηνιαία διατροφή που καταβάλει. 

ΠΑΠΠΟΥΔΕΣ-ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Εκτός του δικαιώματος επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει τοι ανήλικο τέκνο, αυτοτελές δικαίωμα επικοινωνίας με το τέκνο έχουν και οι παππούδες του (απώτεροι ανιόντες όπως του λέει ο νόμος) σύμφωνα με το άρθρο 1520 παρ.2 ΑΚ. ΈΤΣΙ : Οι γονείς δεν έχουν δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τους απώτερους ανιόντες του, εκτός αν υπάρχει σοβαρός λόγος (ΕφΑθ 10081/1982). Αυτό μπορεί να συμβαίνει ακόμη και όταν δεν έχει διαταραχθεί η συμβίωση των γονέων του τέκνου. Έτσι και στην περίπτωση αυτή το δικαίωμα επικοινωνίας καθορίζεται ειδικότερα από το δικαστήριο όπως επιτάσσει η παράγραφος 3 του άρθρου 1520 ΑΚ.  

ΔΕΚΤΗ Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΟΤΑΝ Ο ΓΟΝΕΑΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΟΙΚΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ
Αγαπητοί αναγνώστες, πράγματι μετά από επισκόπηση της υπ' αριθμ. 1300/1989 ΕφΑΘηνών απόφασης, το δικαστήριο ρύθμισε ότι η επικοινωνία του τέκνου που διέμενε στην Ελλάδα, την επιμέλεια του οποίου είχε ο πατέρας του, πρέπει να γίνεται ελευθέρως στο φυσικό περιβάλλον όπου ζει η μητέρα του και δη στην Βιέννη, συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια των διακοπών του θέρους και των Χριστουγέννων. 

ΑΜΕΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ
Το δικαίωμα επικοινωνίας του δικαιούχου γονέα μπορεί να λυθεί άμεσα με κατάθεση αίτησης ασφαλιστικών μέτρων και έκδοση προσωρινής διαταγής, δηλαδή μέσα σε λίγες ημέρες και σε δικαστήρια της επαρχίας ίσως μέσα σε 1 (μία) ημέρα. 

ΑΠΟΔΟΣΗ Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΕΚΝΟΥ- ΝΕΟ ΑΡΘΡΟ 950 Κ.Πολ.Δ
Σύμφωνα με το νέο άρθρο του 950 του Κ.Πολ.Δ : "Με την απόφαση που διατάζεται η απόδοση ή η παράδοση του τέκνου καταδικάζεται ο γονέας που έχει το τέκνο, να εκτελέσει αυτή την πράξη και με την ίδια απόφαση, για την περίπτωση που δεν την εκτελέσει, απαγγέλεται αυτεπαγγέτως χρηματική ποινή έως πενήντα χιλιάδες (50.000,00) ευρώ υπέρ του αιτούντος την απόδοση ή παράδοση ή σε προσωπική κράτηση έως ένα έτος ή και στις δύο ποινές. Αν το τέκνο δεν βρεθεί, εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 861 έως 866." 

ΠΑΡΕΜΠΟΔΙΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΤΕΚΝΟ


¨Οπως ορίζει η παράγραφος 2 του άρθρου 950 του Κ.Πολ.Δ : "Αν παρεμποδίζεται το δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας του γονέα με το τέκνο, η απόφαση που ρυθμίζει την επικοινωνία μπορεί να απειλήσει με χρηματική ποινή και προσωπική κράτηση εκείνον που εμποδίζει την επικοινωνία και εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 947 Κ.Πολ.Δ.

• Παρεμπόδιση του τέκνου εννοείται και η παρότρυνση τούτου από τον γονέα του που έχει την επιμέλεια να αποφύγει την επικοινωνία.